ციტომეგალოვირუსი (CMV): სიმპტომები, გავრცელება და პრევენცია

ციტომეგალოვირუსი (CMV) ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ვირუსული ინფექციაა მსოფლიოში. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრ ადამიანს აქვს ეს ვირუსი, უმეტესობამ მისი არსებობის შესახებ არც კი იცის. თუმცა, გარკვეულ შემთხვევებში CMV შეიძლება სერიოზული პრობლემების გამომწვევი გახდეს.

რა არის ციტომეგალოვირუსი  

ციტომეგალოვირუსი მიეკუთვნება ჰერპესვირუსების ოჯახს. ის ადამიანის ორგანიზმში ერთხელ მოხვედრის შემდეგ მთელი ცხოვრების განმავლობაში რჩება, მაგრამ უმეტესად არააქტიურ მდგომარეობაშია. CMV შეიძლება პერიოდულად გააქტიურდეს, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ადამიანის იმუნური სისტემა დასუსტებულია.

რა სიმპტომები ახასიათებს ამ ტიპის ჰერპესვირუსს 

ციტომეგალოვირუსის (CMV) სიმპტომები მნიშვნელოვნად განსხვავდება სხვადასხვა ჯგუფის ადამიანებში. ჯანმრთელი ზრდასრული ადამიანების უმრავლესობაში CMV ინფექცია ხშირად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. ბევრმა ადამიანმა შეიძლება არც კი იცოდეს, რომ ინფიცირებულია, რადგან მათი იმუნური სისტემა წარმატებით უმკლავდება ვირუსს.

თუმცა, ზოგიერთ შემთხვევაში, ჯანმრთელ ზრდასრულ ადამიანებშიც კი შეიძლება გამოვლინდეს გარკვეული სიმპტომები. ეს სიმპტომები ხშირად ჰგავს მონონუკლეოზის ნიშნებს. ადამიანს შეიძლება აღენიშნებოდეს ძლიერი დაღლილობა. ასევე ხშირი სიმპტომია სხეულის ტემპერატურის მომატება, რაც ზოგჯერ რამდენიმე დღის განმავლობაში გრძელდება.

ყელის ტკივილი კიდევ ერთი სიმპტომია, რომელიც თან ახლავს CMV ინფექციას. ტკივილი შეიძლება იყოს მსუბუქი დისკომფორტი, ან ყლაპვის დროს მძიმე ფორმით იჩინოს თავი. ბევრ ადამიანს ასევე აღენიშნება კუნთების ტკივილი ან ზოგადი სისუსტე, რაც ხშირად მთელ სხეულში ვრცელდება.

განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს სიმპტომებს ორსულ ქალებში. თუ ორსული ქალი CMV-ით ორსულობის პერიოდში ინფიცირდება, ეს შეიძლება საფრთხის შემცველი იყოს ნაყოფისთვის. ორსულ ქალებში სიმპტომები ზოგადი სიმპტომების იდენტურია, მაგრამ მათი გამოვლენა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რათა რისკი არ შეექმნას ნაყოფს.

იმუნოდეფიციტის მქონე პირებში CMV ინფექცია შეიძლება გამოვლინდეს უფრო მძიმე სიმპტომებით. ამ ჯგუფში შედიან ადამიანები, რომლებსაც ჩატარებული აქვთ ორგანოების ან ძვლის ტვინის გადანერგვა, ან არიან HIV ინფიცირებულები. არის იმის რისკი, რომ მათთვის CMV ინფექცია სერიოზული საფრთხის შემცველი იყოს. სიმპტომები მოიცავს მხედველობის პრობლემებს, საჭმლის მომნელებელი სისტემის დარღვევებს, ღვიძლის ფუნქციის გაუარესებას ან ნევროლოგიურ სიმპტომებს.

ახალშობილებში, რომლებიც დაბადებამდე ან დაბადებისას დაინფიცირდნენ, CMV-ს მრავალფეროვანი გამოვლინება აქვს. ზოგიერთ ბავშვს დაბადებისას არ აქვს სიმპტომები, მაგრამ მოგვიანებით ვითარდება პრობლემები. ყველაზე ხშირი გვიანი გართულებებია სმენის დაქვეითება და განვითარების შეფერხება. სხვა სიმპტომები: მცირე ზომა დაბადებისას, სიყვითლე, ან ორგანოები, როგორიცაა ღვიძლი და ელენთა, გადიდება.

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ CMV-ს სიმპტომები ხშირად არასპეციფიკურია და სხვა დაავადებების სიმპტომებს ჰგავს. ამიტომ, ნებისმიერი ეჭვის შემთხვევაში, განსაკუთრებით თუ ადამიანი მიეკუთვნება მაღალი რისკის ჯგუფს, აუცილებელია სამედიცინო კონსულტაცია ზუსტი დიაგნოზის დასასმელად და შესაბამისი მკურნალობის დასაწყებად.

გვხვდება თუ არა ციტომეგალოვირუსი ბავშვებში და რა პრობლემების გამოწვევა შეუძლია მას?  

ახალშობილებში, რომლებიც დაბადებამდე ან დაბადებისას დაინფიცირდნენ, CMV-მ შეიძლება გამოიწვიოს სხვადასხვა პრობლემა:

• ნაადრევი მშობიარობა
• დაბადებისას მცირე წონა
• სიყვითლე
• ღვიძლის გადიდება და ფუნქციის დარღვევა
• კანზე იისფერი ლაქები ან გამონაყარი
• თავის ზომის სიმცირე (მიკროცეფალია)
• ელენთის გადიდება
• პნევმონია
• კრუნჩხვები

ზოგიერთ შემთხვევაში, სიმპტომები მოგვიანებით ვლინდება. ყველაზე ხშირი გვიანი გართულებებია სმენის დაქვეითება და განვითარების შეფერხება.

რა იწვევს დაავადებას?  

ციტომეგალოვირუსი დაკავშირებულია ისეთ ვირუსებთან, როგორებიცაა ჩუტყვავილა, ჰერპესი და მონონუკლეოზი. ის შესაძლოა პერიოდულად მოყვეს აქტიურ და პასიურ ფაზებს, რის შედეგადაც ხან ორგანიზმშია მიძინებული, ხან კი აქტიურდება. როგორც აღვნიშნეთ, ჯანმრთელ ადამიანებში ეს ვირუსი უმეტესად არ იწვევს პრობლემებს.

როდესაც ვირუსი აქტიურ ფაზაშია, შესაძლებელია მისი გადაცემა სხვა ადამიანებისთვის. ციტომეგალოვირუსი ვრცელდება სხეულის სითხეებით, მათ შორის სისხლით, შარდით, ნერწყვით, ძუძუს რძით, ცრემლებით, სპერმითა და საშოს სითხეებით. 

ვირუსის რამდენიმე გზით გადადის, მათ შორის: სხეულის სითხეებთან კონტაქტით თვალებზე ან ლორწოვან გარსზე შეხებისას, სქესობრივი გზით, ინფიცირებული დედის ძუძუს რძის მეშვეობით, ორგანოების ან ძვლის ტვინის გადანერგვისას, ასევე სისხლის გადასხმის დროს. ამასთან, ინფიცირებულ დედას შეუძლია ვირუსის გადაცემა ახალშობილზე ორსულობის ან მშობიარობის დროს. თუ ორსულობის პერიოდში პირველად ხდება ინფიცირება, ბავშვის დაინფიცირების რისკი უფრო მაღალია.

როგორ შეიძლება ვირუსის პრევენცია  

ციტომეგალოვირუსის პრევენციის საუკეთესო გზა ჰიგიენის დაცვაა. საჭიროა რამდენიმე რეკომენდაციის გათვალისწინება:

1. ხშირად დაიბანეთ ხელები საპნით და წყლით 15-20 წამის განმავლობაში, განსაკუთრებით, თუ გაქვთ კონტაქტი პატარა ბავშვებთან, მათ საფენებთან, ნერწყვთან ან სხვა ტიპის სითხეებთან. 
2. მოერიდეთ ბავშვის ნერწყვთან და ცრემლებთან კონტაქტს კოცნის დროს. ამის ნაცვლად, კოცნა საფეთქელზე უფრო უსაფრთხოა, განსაკუთრებით, თუ ორსულად ხართ.
3. არ გაინაწილოთ საკვები ან სასმელი ერთი ჭიქიდან. საერთო ჭურჭლის გამოყენება ზრდის CMV-ს გავრცელების რისკს.
4. ყურადღებით მოეკიდეთ ერთჯერადი ნივთების გადაყრას. თუ გადაგდებთ საფენებს, ხელსახოცებს ან სხვა სხეულის სითხეებით დაბინძურებულ ნივთებს, აუცილებლად დაიბანეთ ხელები სახეზე შეხებამდე.
5. პირადი ურთიერთობისას გამოიყენეთ პრეზერვატივი, რათა თავიდან აიცილოთ CMV-ს სქესობრივი გზით გადაცემა.

თუ თქვენ გაქვთ დასუსტებული იმუნური სისტემა, შესაძლოა, პრევენციული ანტივირუსული მედიკამენტები დაგჭირდეთ CMV-ს დაავადების თავიდან ასაცილებლად.

რა შეიძლება იყოს ციტომეგალოვირუსის გართულებები  

გართულებები დამოკიდებულია ინფიცირებული პირის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე:

1. ჯანმრთელ ზრდასრულებში: იშვიათად, შეიძლება განვითარდეს მონონუკლეოზი ან საჭმლის მომნელებელი სისტემის, ღვიძლის, ნერვული სისტემის პრობლემები.
2. სუსტი იმუნიტეტის მქონე პირებში: შეიძლება განვითარდეს მხედველობის დაკარგვა, კოლიტი, ესოფაგიტი, ჰეპატიტი, ენცეფალიტი, პნევმონია.
3. ახალშობილებში: სმენის დაკარგვა, გონებრივი ჩამორჩენა, მხედველობის პრობლემები, კრუნჩხვები, კოორდინაციის დარღვევა, კუნთების სისუსტე.

როგორ მკურნალობენ ციტომეგალოვირუსს?  

მკურნალობა, როგორც წესი, არ არის საჭირო ჯანმრთელი ბავშვებისა და მოზრდილებისთვის. ჯანმრთელი ადამიანები, რომლებიც ავადდებიან CMV მონონუკლეოზით, ჩვეულებრივ, მედიკამენტების გარეშე გამოჯანმრთელდებიან.

ახალშობილებსა და დასუსტებული იმუნური სისტემის მქონე პირებს სჭირდებათ მკურნალობა, როდესაც ვირუსის ინფექციის სიმპტომები გამოვლინდება. მკურნალობის ტიპი დამოკიდებულია სიმპტომებზე და მათ სიმძიმეზე.

ყველაზე გავრცელებული მკურნალობის მეთოდი ანტივირუსული მედიკამენტებია. ისინი ვირუსის გამრავლების პროცესს ანელებენ, თუმცა ვირუსის სრულად გაქრობა ვერ ხერხდება. 

ერთ-ერთი მედიკამენტი, რომელიც გამოიყენება მკურნალობისას, გახლავთ Viusid - ვიუსიდი.

როდის უნდა მიმართოთ ექიმს  

ექიმს უნდა მიმართოთ, თუ:

• გაქვთ სუსტი იმუნიტეტი და CMV ინფექციის სიმპტომები;
• ორსულობის დროს გაქვთ მონონუკლეოზის მსგავსი სიმპტომები;
• იცით, რომ ორსულობისას CMV-თი დაინფიცირდით და ახლა თქვენს ახალშობილს აქვს პრობლემები.