ყელის ტკივილი - გამომწვევი მიზეზები და სიმპტომები

ყელის ტკივილი ზოგადი მდგომარეობაა, რომელიც შეიძლება დაემართოს ნებისმიერი ასაკის ადამიანს. ეს სიმპტომი სხვადასხვა მიზეზის გამო ვითარდება, მათ შორისაა ინფექციები, გარემო ფაქტორები და ჯანმრთელობის მდგომარეობა. 

ყელის ტკივილი მედიცინაში ცნობილია როგორც ფარინგიტი. ძირითადად ხასიათდება ტკივილით, გაღიზიანებითა და ქავილით. მდგომარეობა შეიძლება გაუარესდეს ყლაპვისას. ზოგიერთ შემთხვევაში ტკივილი ყელის ინფექციის პირველი ნიშანია.

აუცილებელია გვესმოდეს, რომ ყელის ტკივილი შეიძლება არასასიამოვნო იყოს, მაგრამ, როგორც წესი, არ არის სიცოცხლისთვის საშიში. ტკივილი ხშირად თავისით ქრება სახლში მკურნალობით ან საჭიროების შემთხვევაში ექიმის ჩარევით.

ყელის ტკივილის გამომწვევი მიზეზები

ყელის ტკივილი შეიძლება გამოწვეული იყოს სხვადასხვა ფაქტორებით, ვირუსული ინფექციებიდან დაწყებული, გარემო გამაღიზიანებლებით დამთავრებული. ყველაზე გავრცელებული მიზეზი ვირუსული ინფექციაა, ე.წ.  გაციება ან გრიპი. ბაქტერიული ინფექცია, განსაკუთრებით Streptococcus pyogenes (ჯგუფი A სტრეპტოკოკი), ასევე ყელის ტკივილის გამომწვევია.

გარემო ფაქტორები, მათ შორის მშრალი ჰაერი, დაბინძურება, კვამლი და ალერგენები, ასევე აღიზიანებენ ყელს. გარდა ამისა, სიმღერის, ყვირილის ან ბევრი ლაპარაკის შედეგად ზოგჯერ იძაბება ყელის კუნთები და იწყება ტკივილი.

ყელის ტკივილის ძირითადი მიზეზები

აქ მოცემულია ყელის ტკივილის რამდენიმე ყველაზე გავრცელებული მიზეზი.

1. გაციება, გრიპი და სხვა ვირუსული ინფექციები

ყელის ტკივილი ჩვეულებრივ გამოწვეულია ვირუსული ინფექციით. ყელის ტკივილს გამომწვევ ვირუსებს შორისაა:

• ზოგადი გაციება
• გრიპი 
• COVID 19
• მონონუკლეოზი, ინფექციური დაავადება, რომელიც გადადის ნერწყვით
• წითელა, დაავადება, რომელიც იწვევს გამონაყარს და ცხელებას
• ჩუტყვავილა - მარტივად გადამდები ვირუსული ინფექცია, რომელიც იწვევს ცხელებას და ქავილს, მუწუკოვან გამონაყარს
• ყბაყურა, ინფექცია, რომელიც იწვევს კისრის სანერწყვე ჯირკვლების შეშუპებას

2. ყელის სტრეპტოკოკი და სხვა ბაქტერიული ინფექციები

ბაქტერიული ინფექცია ერთ-ერთი მიზეზია. ყველაზე გავრცელებული ინფექციაა ყელის სტრეპტოკოკი, ყელისა და ტონზილების ინფექცია, რომელიც გამოწვეულია A ჯგუფის სტრეპტოკოკის ბაქტერიით.

ყელის სტრეპტოკოკი ბავშვებში ყელის ტკივილის შემთხვევების თითქმის 20-30%-ის მიზეზია. 

ტონზილიტი და სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციები, როგორიცაა გონორეა და ქლამიდია, ასევე შეიძლება გახდეს ყელის ტკივილის გამომწვევი.

3. ალერგია

ალერგია ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია. როდესაც იმუნური სისტემა რეაგირებს ალერგიის გამომწვევებზე, მაგალითად: მტვერი, ბალახი და შინაური ცხოველების ქერქი, ის ათავისუფლებს ქიმიკატებს. ქიმიკატების გამო ვითარდება სხვადასხვა სიმპტომი: ცხვირის შეშუპება, წყლიანი თვალები, ცემინება და ყელის გაღიზიანება.

4. მშრალი ჰაერი

მშრალი ჰაერის პირის ღრუში და ყელში ტენიანობა მცირდება. ამის გამო ადამიანს აქვს სიმშრალისა და ყელის ფხაჭუნის შეგრძნება. 

5. კვამლი, ქიმიკატები და სხვა გამაღიზიანებლები

მრავალი განსხვავებული ქიმიკატი და სხვადასხვა ნივთიერება აღიზიანებს ყელს.

1. ნებისმიერი სახის კვამლი, მათ შორის თამბაქოს კვამლი
2. ჰაერის დაბინძურება
3. საწმენდი საშუალებები და სხვა ქიმიკატები
4. აეროზოლური სპრეი, როგორიცაა ჰაერის გამაგრილებელი საშუალებები

6. სხვადასხვა ტიპის დაზიანება

გარკვეული სახის დაზიანებამ შეიძლება გამოიწვიოს ყელის ტკივილი. საკვების ყელში გაჭედვა ერთ-ერთი ასეთი შემთხვევაა. 

როგორც აღვნიშნეთ, ხმამაღლა საუბარი ძაბავს ხმის იოგებს და ყელის კუნთებს. ყელის ტკივილი ჩნდება ყვირილის, ხმამაღლა საუბრის ან დიდი ხნის განმავლობაში სიმღერის შემდეგ. მაგალითად, ყელის ტკივილი ჩვეულებრივი მდგომარეობაა ფიტნეს ინსტრუქტორებსა და მასწავლებლებს შორის, რომლებსაც ხშირად უწევთ დიდხანს ხმამაღლა საუბარი.

7. გასტროეზოფაგური რეფლუქსური დაავადება (GERD)

გასტროეზოფაგური რეფლუქსური დაავადება (GERD) მდგომარეობაა, რომლის დროსაც კუჭის მჟავა უკან ბრუნდება საყლაპავ მილში. ჩვეულებრივ მდგომარეოსაყლაპავი მილი საკვებს პირიდან კუჭში ატარებს.

მჟავა წვავს საყლაპავს და ყელს, იწვევს სიმპტომებს, როგორიცაა გულძმარვა და მჟავას რეფლუქსი.

ლარინგოფარინგეალური რეფლუქსი (LPR), რომელიც ასევე ცნობილია როგორც ჩუმი რეფლუქსი, ასევე იწვევს კუჭიდან მჟავის უკან საყლაპავში დაბრუნებას, რის გამოც ვითარდება ყელის ტკივილი.

ყელის ტკივილის თანმხლები სიმპტომები

ყელის ტკივილის სიმპტომები განსხვავდება ძირითადი მიზეზის მიხედვით. საერთო სიმპტომები მოიცავს:

1. ტკივილი ან კაწვრის შეგრძნება ყელში
2. ტკივილი, რომელიც ძლიერდება ყლაპვისას ან ლაპარაკის დროს
3. თეთრი ლაქები ჯირკვლებზე
4. ხმის ჩახლეჩა
5. შეშუპებული ჯირკვლები კისერზე

როდესაც მიზეზი ვირუსული ინფექციია, ყელის ტკივილის ასევე შეიძლება ახლდეს სურდო, ხველა, ცხელება, თავის ტკივილი და ზოგადი დაღლილობა.

ყელის ტკივილი ბავშვებში

ბავშვები განსაკუთრებით მგრძნობიარენი არიან ყელის ტკივილის მიმართ და ფარინგიტი ბავშვებში ძალიან გავრცელებულია. ისინი მჭიდრო კონტაქტში არიან თანატოლებთან სკოლაში და სათამაშო სივრცეებში, რაც ზრდის ვირუსული და ბაქტერიული ინფექციების რისკს. ბავშვებში ყელის ტკივილი ასევე ხასიათდება ცხელებით, მადის დაქვეითებითა და ყლაპვის გაძნელებით.

ძალზე მნიშვნელოვანია ბავშვებში ყელის ტკივილის მონიტორინგი, რადგან ამან შეიძლება გამოიწვიოს უფრო სერიოზული დაავადებები, როგორიცაა რევმატული ცხელება.

ყელის ტკივილის მკურნალობა

ექიმის მიერ ინიშნება სხვადასხვა ყელის ტკივილის წამალი. მედიკამენტის ტიპი დამოკიდებულია მდგომარეობის სიმძიმეზე. 

სიმპტომების შემთხვევაში ასევე ინიშნება გრიპისა და გაციების წამალი. 

ყელის ტკივილის მკურნალობა სახლის პირობებში

ვირუსული ინფექციებით გამოწვეული ყელის ტკივილის უმეტესი ნაწილის მკურნალობა შესაძლებელია სახლში მარტივი საშუალებებით:

1. სითხის მიღება: თბილი სითხეები, ჩაი ან თბილი წყალი თაფლით, ამშვიდებს ყელს. კარგად მოქმედებს ბულიონი. მოერიდეთ კოფეინს და ალკოჰოლს.
2. მარილისა და თბილი წყლის ნაზავი ამცირებს შეშუპებასა და დისკომფორტს.
3. დაასვენეთ ხმა: ნაკლები ლაპარაკი და ხმამაღლა საუბრის თავიდან აცილება დაგეხმარებათ ყელის დატვირთვის შემცირებაში.

სამედიცინო მკურნალობა

ბაქტერიული ინფექციებისთვის, როგორიცაა ყელის სტრეპტოკოკი, საჭირო ანტიბიოტიკები ბაქტერიების აღმოსაფხვრელად და გართულებების თავიდან ასაცილებლად. შეგახსენებთ, რომ მედიკამენტი ინიშნება ექიმის მიერ და თვითნებურად მკურნალობა დაუშვებელია.

როდის მივმართოთ ექიმს

მიუხედავად იმისა, რომ ყელის ტკივილის უმეტესობა არ არის განგაშის მიზეზი, გარკვეული სიმპტომები ექიმთან ვიზიტს საჭიროებს:

• ყელის ტკივილი, რომელიც ძლიერია ან გრძელდება კვირაზე მეტ ხანს
• სუნთქვის ან ყლაპვის გაძნელება
• სახსრების ტკივილი ან ყურის ტკივილი
• გამონაყარი
• მაღალი სიცხე
• სისხლი ნერწყვში ან ნახველში
• ხშირად განმეორებადი ყელის ტკივილი
• ხმის ჩახლეჩა ორ კვირაზე მეტ ხანს გრძელდება

როგორ ხდება ყელის ტკივილის პრევენცია

ყელის ტკივილის პრევენცია შესაძლებელია ზოგადად ჯანმრთელობაზე ზრუნვითა და ჰიგიენური პრაქტიკით:

1. დაიცავით ჰიგიენა: ხელების რეგულარული დაბანა მნიშვნელოვანი ფაქტორია და ხელს უშლის მიკრობების გავრცელებას.
2. მოერიდეთ საზიარო ჭურჭელს: ნუ გაიზიარებთ სასმლის ჭიქებს ან საკვებს.
3. დაიცავით დისტანცია: დაიცავით დისტანცია ავადმყოფი ადამიანებისგან, რადგან ვირუსები და ბაქტერიები ხშირად მჭიდრო კონტაქტით ვრცელდება.
4. დაიცავით ჯანსაღი ცხოვრების წესი: დაბალანსებული დიეტა, რეგულარული ვარჯიში და საკმარისი ძილი ხელს უწყობს იმუნური სისტემის გაძლიერებას.

დასკვნის სახით - ყელის ტკივილი სხვადასხვა მიზეზითაა გამოწვეული. მიზეზის გარკვევა გადამწყვეტია შესაბამისი მკურნალობის დასაწყებად. მიუხედავად იმისა, რომ სახლის საშუალებები ხშირად ეფექტურია სიმპტომების სამართავად, სამედიცინო მკურნალობა შეიძლება საჭირო გახდეს ბაქტერიული ინფექციების შემთხვევაში. გახსოვდეთ, თუ თქვენი ყელის ტკივილი ძლიერია, გრძელდება კვირაზე მეტ ხანს ან თან ახლავს ცხელება, აუცილებლად მიმართეთ ექიმს.

ხშირად დასმული კითხვები

1. რამდენი დღე გრძელდება ყელის ტკივილი?

უმეტეს შემთხვევაში, ყელის ტკივილი გადის 7 დღის განმავლობაში. თუ ის არ გაუმჯობესდა ან თუ გაქვთ რაიმე სხვა მძიმე სიმპტომი, აუცილებლად მიმართეთ ექიმს.

2. რომელი საკვებს უნდა მოვერიდო ყელის ტკივილის დროს? 

საკვები, რომლის გადაყლაპვაც რთულია, აუარესებს ყელის ტკივილის. მათ შორისაა მშრალი საკვები და უმი ბოსტნეული. ცხარე საკვებმა და მჟავე ხილმა, როგორიცაა ლიმონი ან ლაიმი, ასევე შეიძლება გააღიზიანოს თქვენი ყელი.

3. შეიძლება თუ არა მოწევამ ყელის ტკივილი გამოიწვიოს?

დიახ, მოწევა და კვამლის ზემოქმედება აღიზიანებს ყელის ლორწოვან გარსს, რაც იწვევს ტკივილს. სიგარეტის კვამლში შემავალმა ქიმიკატებმა და ტოქსინებმა შეიძლება გამოიწვიოს ანთება და გამოაშროს ლორწოვანი გარსები, რაც ყელს უფრო მგრძნობიარეს გახდის ინფექციების მიმართ. მოწევაზე თავის დანებება დაგეხმარებათ თავიდან აირიდოთ ყელის ტკივილის და გაიუმჯობესოთ ყელის ზოგადი მდგომარეობა.