როგორ მოვიქცეთ პროფესიული დაღლილობის დროს

პროფესიული გადაღლა ანუ გადაწვა (burnout) თანამედროვე ცხოვრების ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალური პრობლემაა. ბევრი ადამიანი განიცდის ქრონიკულ სტრესსა და გადატვირთვას სამსახურში, რაც საბოლოოდ იწვევს ფიზიკურ და ემოციურ გამოფიტვას. გადაწვის სინდრომი ვლინდება შემდეგი ნიშნებით: კონცენტრაციის პრობლემები, მოტივაციის დაკარგვა, სამსახურში მიღწევებით უკმაყოფილება, გაღიზიანებადობა და დაძაბული ურთიერთობები კოლეგებთან, ქრონიკული დაღლილობა და უძილობა.

გადაწვა უარყოფითად მოქმედებს ადამიანის როგორც პროფესიულ, ისე პირად ცხოვრებას. ის ამცირებს შრომის პროდუქტიულობას, ართულებს ოჯახთან და მეგობრებთან ურთიერთობას, ზრდის სხვადასხვა ჯანმრთელობის პრობლემების, მათ შორის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების, დიაბეტის, დეპრესიის რისკს. ამიტომ მნიშვნელოვანია დროულად ამოვიცნოთ გადაწვის ნიშნები და ვიმოქმედოთ მის დასაძლევად.

მიზეზების გამოვლენა

პირველ რიგში, საჭიროა გადაწვის გამომწვევი მიზეზების იდენტიფიცირება. ხშირად ეს არის სამსახურში ბევრი საქმე, ძალიან დატვირთული გრაფიკი, არაჯანსაღი სამუშაო გარემო. თუმცა სტრესის წყარო შეიძლება იყოს არა მხოლოდ პროფესიული საქმიანობა, არამედ პირადი ცხოვრებაც - ურთიერთობის პრობლემები, ოჯახის წევრის მოვლა და სხვა. მნიშვნელოვანია გავაანალიზოთ, რა ფაქტორები იწვევს ჩვენში სტრესს და ამის მიხედვით შევიმუშაოთ პრობლემის მოგვარების გეგმა.

გადაწვის ძირითადი ნიშნები მოიცავს:

1. მეხსიერების დაქვეითებასა და კონცენტრაციის სირთულეს
2. საკუთარი სამუშაოს მიმართ ინტერესის დაკარგვას
3. ურთიერთობების გაფუჭებას
4. იმედგაცრუებასა და გაღიზიანებას თანამშრომლებთან
5. კუნთების უეცარ დაჭიმულობას, ტკივილს, დაღლილობასა და უძილობას

ექსპერტთა შეფასებით, მომუშავე მოსახლეობის დაახლოებით 4-დან 7 პროცენტამდე განიცდის პროფესიულ გადაწვას, თუმცა ზოგიერთ სფეროში, როგორიცაა ჯანდაცვა, ეს პრობლემა გაცილებით უფრო მაღალია.

პროფესიულ დაღლილობას შეიძლება უფრო დიდი გავლენა ჰქონდეს და ხშირად იწვევს:

• სამუშაო პროდუქტიულობის დაქვეითებას
• ოჯახთან გატარებული დროის შეზღუდვას, სამუშაოს მიღმა დასვენების უუნარობას
• ჯანმრთელობის პრობლემების, მათ შორის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების, მეორე ტიპის დიაბეტის, დეპრესიის რისკის ზრდას
• აუცილებელია გადაწვის პრობლემის მოგვარება, რადგანაც ის დროთა განმავლობაში უარესდება.

ცვლილებების აუცილებლობა

მეორე ნაბიჯი არის კონკრეტული ცვლილებების განსაზღვრა, რომლებიც შეამსუბუქებს სტრესს. მაგალითად, თუ გადატვირთული ხართ პროექტებით, შეეცადეთ ზოგიერთი მათგანი გადაანაწილოთ კოლეგებზე ან დამატებითი თანამშრომლები მოითხოვოთ ხელმძღვანელობისგან. თუ ცდილობთ ყველას მოთხოვნები დააკმაყოფილოთ საკუთარი ინტერესების უგულებელყოფით, ისწავლეთ "არას" თქმა. შესაძლოა ზოგიერთი ვალდებულებების გადადება ან გაუქმება უფრო სასარგებლო იყოს თქვენი ჯანმრთელობისთვის.

ესაუბრეთ ახლობელ ადამიანებს

თუ გაურკვევლობას განიცდით, როგორ დაიწყოთ გადაწვის მიზეზების გარკვევა და სტრესის შემსუბუქების გზების ძიება, ეს ნორმალურია.

გადაწვა შეიძლება იმდენად მძიმე გახდეს, რომ მისი მოგვარების გზების განსაზღვრაც კი დამღლელი ჩანდეს. ასევე რთულია პოტენციური გამოსავლის დანახვა, როცა სრულად გამოფიტული ხართ.

ამ პროცესში ნდობით აღჭურვილი ადამიანის ჩართვა დაგეხმარებათ თავი მარტო აღარ იგრძნოთ და შეიმუშაოთ პრობლემის მოგვარების გზები. მეგობრებს, ოჯახის წევრებსა და პარტნიორებს შეუძლიათ დაგეხმარონ შესაძლო გადაწყვეტილებების მოფიქრებაში.

გადაწვასთან მარტო ბრძოლამ შეიძლება მისი დაძლევა კიდევ უფრო გაართულოს. თან არის იმის შანსი, რომ თქვენს საყვარელ ადამიანებსაც ჰქონიათ გადაწვის გამოცდილება და გაგიზიარებენ ღირებულ რჩევებს.

ესაუბრეთ ფსიქოთერაპევტს

გადაწვასთან გამკლავება იოლი არ არის, განსაკუთრებით მაშინ, როცა მან უკვე იმოქმედა თქვენს პირად ურთიერთობებსა და ცხოვრების ხარისხზე.

ფსიქოთერაპევტი პროფესიულ დახმარებას გაგიწევთ მიზეზების იდენტიფიცირებაში, შესაძლო გამკლავების მეთოდების მოძიებასა და იმ ცხოვრებისეული გამოწვევების გადალახვაში, რომლებიც ხელს უწყობენ გადაწვას.

გადაწვას შეუძლია გამოიწვიოს უიმედობის განცდა და ასევე ითამაშოს როლი დეპრესიის ჩამოყალიბებაში. ამიტომ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ფსიქოთერაპევტთან საუბარი, თუ:

1. გაქვთ უიმედობის შეგრძნება
2. მუდმივად გაქვთ დაქვეითებული განწყობა

ფსიქიკური და ფიზიკური ჯანმრთელობა

გადაწვასთან გამკლავებისას არ უნდა დაგვავიწყდეს საკუთარი ფიზიკური და ფსიქიკური ჯანმრთელობის მოვლა. ადეკვატური ძილი, ჯანსაღი კვება, ფიზიკური აქტივობა და რელაქსაცია სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ჩვენი ორგანიზმის რეგენერაციისთვის და სტრესის დაძლევისთვის. ასევე დიდი მნიშვნელობა აქვს იმის გახსენებას, თუ რა გვიყვარს და გვახარებს ცხოვრებაში. ამიტომ მნიშვნელოვანია ყოველდღიურობაში მივცეთ თავს ჩვენთვის სასიამოვნო აქტივობებში ჩართვის საშუალება, იქნება ეს ჰობი, შემოქმედება, სოციალიზაცია თუ დასვენება.

როდესაც პროფესიული გადაღლის საფრთხის წინაშე ვდგავართ, საჭიროა მივიღოთ ზომები საკუთარი ცხოვრების კონტროლის დასაბრუნებლად. დავალაგოთ პრიორიტეტები, ვისწავლოთ დელეგირება, დავაწესოთ მკაფიო საზღვრები სამსახურსა და პირად ცხოვრებას შორის. ხშირად სულაც არ ვართ ვალდებული ყველაფერი იდეალურად და სრულყოფილად შევასრულოთ, განსაკუთრებით საკუთარი ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის ხარჯზე.

გადაწვის დაძლევა ერთბაშად ვერ მოხდება, ამას დრო და მოთმინება სჭირდება. მაგრამ თუკი ჩვენ ვიმოქმედებთ და მივიღებთ საჭირო ზომებს, აუცილებლად შევძლებთ ვიპოვოთ ბალანსი სამსახურსა და პირად ცხოვრებას შორის და საკუთარი თავის რეგენერაციას. რაც მთავარია, პროცესში უნდა მოვეპყროთ საკუთარ თავს სიყვარულითა და თანაგრძნობით, რადგან ჩვენ ყველას გვაქვს უფლება ვიყოთ ბედნიერები და ჯანმრთელები.