რა იწვევს მშობიარობის შემდგომ დეპრესიას

 

სარჩევი:

რა არის მშობიარობის შემდგომი დეპრესია?

მშობიარობის შემდგომი დეპრესიის ტიპები

მშობიარობის შემდგომი დეპრესიის სიმპტომები

გამომწვევი მიზეზები

როგორ შეიძლება მშობიარობის შემდგომა დეპრესიამ იმოქმედოს ჩვილზე

პოსტნატალური დეპრესიის დიაგნოსტიკა

მკურნალობა და დახმარება

 

მშობიარობა ყოველი ქალის ცხოვრებაში ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და სასიხარულო მოვლენაა. თუმცა, ამ ბედნიერ პერიოდს ხშირად თან ახლავს სტრესი, დაღლილობა და ემოციური ცვლილებები. ზოგ შემთხვევაში კი შესაძლოა ჩამოყალიბდეს მშობიარობის შემდგომი დეპრესია (Postpartum Depression – PPD) – ფსიქიკური ჯანმრთელობის მდგომარეობა, რომელიც სამშობიაროს შემდგომ იჩენს თავს და მკურნალობას საჭიროებს.

რა არის მშობიარობის შემდგომი დეპრესია?

მშობიარობის შემდგომი დეპრესია, იგივე პოსტნატალური დეპრესია, დეპრესიის ერთ-ერთი ფორმაა, რომელიც ჩვილის დაბადების შემდეგ ვითარდება. PPD ახალშობილის დედებში შეინიშნება, თუმცა მისი განვითარება შესაძლოა სუროგატ დედებსა და მშვილებელ მშობლებშიც. სამშობიაროს შემდგომ პერიოდში სხეულში მიმდინარეობს ჰორმონალური, ფიზიკური და ემოციური ცვლილებები, რასაც ხშირად ემატება ფინანსური სირთულეები და სოციალური ცხოვრების შეცვლა. ამ ფაქტორების ერთობლიობამ კი შესაძლოა პოსტნატალური დეპრესია გამოიწვიოს.

მშობიარობის შემდგომი დეპრესიით დაახლოებით ყოველი მეშვიდე ქალი იტანჯება, რაც საკმაოდ მაღალი მაჩვენებელია. ამიტომ მნიშვნელოვანია ამ მდგომარეობის შესახებ ცნობიერების ამაღლება და დროული მხარდაჭერის აღმოჩენა.

მშობიარობის შემდგომი დეპრესიის ტიპები

მშობიარობის შემდგომი ფსიქიკური აშლილობები სამ ძირითად ტიპად იყოფა:

  1. Baby blues - მსუბუქი ფორმაა, რომელიც ქალების 50-75% აწუხებს. ხასიათდება სევდის, შფოთვისა და ხშირი ტირილის შეტევებით. ვლინდება სამშობიაროს შემდეგ პირველივე კვირაში და ჩვეულებრივ 2 კვირაში უკვალოდ ქრება.
  2. Postpartum Depression (პოსტნატალური დეპრესია) - უფრო სერიოზული მდგომარეობაა. მოიცავს ისეთ სიმპტომებს როგორიცაა: მუდმივი სევდა, განწყობის მერყეობა, დაღლილობა, უმადობა, ბავშვისა და საკუთარი თავის მოვლის უუნარობა. შეიძლება განვითარდეს მშობიარობიდან ერთ კვირაში ან თანდათანობით ერთი წლის განმავლობაში. მკურნალობის გარეშე რამდენიმე თვით გრძელდება.
  3. Postpartum psychosis (მშობიარობის შემდგომი ფსიქოზი) - PPD-ს ყველაზე იშვიათი (0,1%) და მძიმე ფორმაა. იწყება მშობიარობიდან მალევე და მოითხოვს სასწრაფო სამედიცინო ჩარევას. გამოირჩევა ბოდვებით, ჰალუცინაციებით, უკიდურესი აჟიტირებით, სუიციდური აზრებით და ახალშობილისთვის ზიანის მიყენების რისკით.

მშობიარობის შემდგომი დეპრესიის სიმპტომები

მშობიარობის შემდგომი დეპრესიის ნიშნები ინდივიდუალურია, თუმცა მოიცავს:

  • მუდმივ სევდას, იმედგაცრუებას
  • განწყობის მკვეთრ ცვალებადობას
  • მომატებულია ტირილის მოთხოვნილება, ან პირიქით, საერთოდ ვერ ტირის ადამიანი
  • შემცირებლ ენერგიას და მოტივაციის ნაკლებობას
  • ინტერესების დაკარგვას საყვარელი საქმიანობების მიმართ
  • ძილის დარღვევებს ან ჭარბ ძილს
  • კონცენტრაციის სირთულეებს
  • ბავშვისა და საკუთარი თავის მოვლაზე უარის თქმას
  • სუიციდურ ფიქრებს

თუ ეს ნიშნები გიგრძელდებათ კვირაზე მეტ ხანს და უარესდება, აუცილებლად მიმართეთ ექიმს დახმარებისთვის.

გამომწვევი მიზეზები

მიუხედავად იმისა, რომ დეპრესიის გამომწვევი ზუსტი მიზეზი ჯერ კიდევ უცნობია, არსებობს რამდენიმე რისკ-ფაქტორი:

  • მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემების ისტორია
  • ორსულობისას ან სამშობიაროს შემდგომ პერიოდში ჰორმონების მკვეთრი ცვლილება
  • ახალშობილის მოვლასთან დაკავშირებული სტრესი
  • მხარდაჭერის ნაკლებობა ოჯახის, მეგობრების ან პარტნიორის მხრიდან
  • სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემები
  • ალკოჰოლის ან ნარკოტიკების მოხმარება
  • კულტურული შეხედულებები "კარგი დედის" სტანდარტთან დაკავშირებით

როგორ შეიძლება მშობიარობის შემდგომა დეპრესიამ იმოქმედოს ჩვილზე

მშობიარობის შემდგომი დეპრესია შეიძლება უარყოფითად აისახოს ბავშვზეც. ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ დედამ დროულად მიიღოს შესაბამისი მკურნალობა და მხარდაჭერა, რათა თავიდან აიცილოს სავარაუდო ზიანი.

  • დედას უჭირს ბავშვთან ემოციური კავშირის დამყარება
  • ბავშვს შესაძლოა განუვითარდეს ქცევითი და სწავლის პრობლემები
  • ჩვილს ექმნება კვებისა და ძილის დარღვევები
  • იზრდება განვითარების დარღვევების რისკი
  • დედა შეიძლება უგულებელყოფდეს ბავშვის მოვლას ან ვერ ამჩნევდეს მის ავადმყოფობას
  • ბავშვს უჭირს სოციალური უნარების ათვისება

პოსტნატალური დეპრესიის მკურნალობით დედა საკუთარ თავთან ერთად შვილის ჯანმრთელობასა და განვითარებაზეც ზრუნავს.

პოსტნატალური დეპრესიის დიაგნოსტიკა

დიაგნოსტიკისთვის სპეციფიკური ტესტი არ არსებობს. ექიმი აფასებს დედის მდგომარეობას სამშობიაროს შემდგომ ვიზიტზე, სადაც განიხილება სამედიცინო ისტორია, თვითშეგრძნება, ტარდება ფიზიკალური გასინჯვა, მენჯის შემოწმება და ლაბორატორიული კვლევები. ბევრი ექიმი რუტინულად ატარებს დეპრესიის სკრინინგს მშობიარობიდან 2-3 კვირაში.

დეპრესიის თვითშეფასების კითხვარები ან პირდაპირი გამოკითხვა გამოიყენება PPD-ს სიმპტომების დასადგენად. მნიშვნელოვანია დედამ გულწრფელად და ღიად ისაუბროს თავის გრძნობებსა და ფიქრებზე, რათა ექიმმა შეძლოს სწორი დასკვნის გამოტანა.

ზოგჯერ ინიშნება ფარისებრი ჯირკვლის ტესტიც, რადგან PPD-ს სიმპტომები ჰგავს ამ ორგანოს დაავადებებს.

არ მოგერიდოთ ექიმთან გულახდილობის - მისი მიზანია დაგეხმაროთ და უზრუნველყოს თქვენი ჯანმრთელობა განსჯისა და შერცხვენის გარეშე. თქვენ არ ხართ ერთადერთი ვინც ასე გრძნობს თავს.

კიდევ ერთხელ, PPD განკურნებადი მდგომარეობაა, მაგრამ გულგრილობა შეიძლება სავალალო შედეგებით დასრულდეს როგორც დედისთვის, ისე ბავშვისთვის. ამიტომ აქტიური ჩართულობა და დროული დახმარების მოძიება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია თქვენი ოჯახის კეთილდღეობისთვის.

მკურნალობა და დახმარება

ამ ტიპის დეპრესიის მართვა დამოკიდებულია მისი სიმძიმის ხარისხზე. ძირითადად გამოიყენება მედიკამენტური მკურნალობა ანტიდეპრესანტებით, ფსიქოთერაპია და თვითდახმარების ჯგუფები.

არსებობს პრაქტიკული რჩევებიც დეპრესიული განწყობის შესამსუბუქებლად:

  • გაუზიარეთ თქვენი გრძნობები სანდო ადამიანს
  • ითხოვეთ დახმარება საოჯახო საქმეებში
  • გამონახეთ დრო ფიზიკური აქტივობისთვის
  • ისარგებლეთ დასვენების შესაძლებლობით
  • ნუ მოსწყდებით სოციალურ ცხოვრებას და ინტერსებს
  • იკვებეთ ჯანსაღად, ძილის რეჟიმის დაცვით

გახსოვდეთ, მშობიარობის შემდგომი დეპრესია დროებითი მდგომარეობაა, რომელზე ღიად საუბარიც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია. ამით არა მარტო საკუთარ თავს, არამედ თქვენს შვილსაც დაეხმარებით.

მშობიარობის შემდგომი დეპრესია მართლაც შემაშფოთებელი რეალობაა, მაგრამ ის დაძლევადია სწორი მიდგომების გამოყენებით. ამ გზაზე უმთავრესია ოჯახის, ახლობლებისა და პროფესიონალების მხრდაჭერა. მხოლოდ გაერთიანებული ძალისხმევით და დედის საჭიროებებზე ორიენტირებით არის შესაძლებელი ამ რთული პერიოდის გადალახვა და დეპრესიის საბოლოოდ დამარცხება.