რა არის საშარდე გზების ინფექცია და როგორ გავუმკლავდეთ მას?

საშარდე გზების ინფექცია (UTI) არის მდგომარეობა, რომლის დროსაც ბაქტერიები ხვდებიან საშარდე სისტემაში, მრავლდებიან და იწვევენ ანთებით პროცესს.

საშარდე გზების ინფექცია შეიძლება განვითარდეს საშარდე სისტემის ნებისმიერ ნაწილში - თირკმელებში, შარდსაწვეთებში, შარდსადენებსა და შარდის ბუშტში. 

გარდა ამისა, საშარდე გზების ინფექცია შეიძლება განვითარდეს როგორც ქვემო საშარდე გზებში, ასევე ზემო საშარდე გზებშიც.

ქვემო საშარდე გზების ინფექცია მოიცავს შარდსადენს, შარდის ბუშტსა და პროსტატას – მამაკაცის წინამდებარე ჯირკვალს, ხოლო ზემო საშარდე გზების ინფექცია თირკმლის ინფექციას (პიელონეფრიტს) გულისხმობს. 

აღსანიშნავია, რომ საშარდე გზების ინფექციები უფრო მეტადაა გავრცელებული ქალებში, ვიდრე მამაკაცებში.

საშარდე გზების ინფექციის გავრცელება 

განვიხილოთ საშარდე გზების ინფექციის გავრცელება რამდენიმე ასპექტის მიხედვით:

საშარდე გზების ინფექცია მამაკაცებში  

გავრცელება: საშარდე გზების ინფექცია ნაკლებადაა გავრცელებული მამაკაცებში, ვიდრე ქალებში. 

რისკ-ფაქტორები: პროსტატის გადიდება, საშარდე გზების ანომალიები ან საშარდე გზების ინფექციის წინარე გამოცდილებები.

სიმპტომები: წვის შეგრძნება შარდვის დროს, ხშირი შარდვა და მუცლის ქვედა ნაწილის ტკივილი.

საშარდე გზების ინფექცია ქალებში  

გავრცელება: საშარდე გზების ინფექცია ქალებში ძალიანაა გავრცელებული, რაც უკავშირდება ქალებსა და მამაკაცებს შორის ანატომიურ განსხვავებას, კერძოდ, ქალებს აქვთ უფრო მოკლე ურეთრა (შარდსადენი), ვიდრე მამაკაცებს.

რისკ-ფაქტორები: სექსუალური აქტივობა, კონტრაცეფციის გარკვეული ფორმები (მაგალითად, დიაფრაგმები), მენოპაუზა და შარდის შეკავება.

სიმპტომები: ხშირი შარდვა, წვის შეგრძნება შარდვის დროს, შარდის შეუკავებლობა, მენჯის ტკივილი.

საშარდე გზების ინფექცია ორსულებში 

ორსულობა ზრდის ჰორმონალური ცვლილებების და საშარდე გზების ფიზიოლოგიური ცვლილებების რისკს, რაც, თავის მხრივ, განაპირობებს საშარდე გზების ინფექციას.

საშარდე გზების ინფექცია ბავშვებში 

გავრცელება: საშარდე გზების ინფექცია მეტად შეიძლება შეგვხვდეს ახალშობილებში ან უფროსი ასაკის ბავშვებში. ბავშვებში მისი გავრცელება ხშირად დაკავშირებულია საშარდე გზების ანომალიებთან.

სიმპტომები: ცხელება, გაღიზიანება, შარდვის ჩვევების ცვლილება, შარდის უსიამოვნო სუნი ან მუცლის ტკივილი.

რა იწვევს საშარდე გზების ინფექციას? 

საშარდე გზების ინფექცია შეიძლება გამოწვეული იყოს სხვადასხვა ფაქტორით. განვიხილოთ რამდენიმე მათგანი:

• ბაქტერიული ინფექცია: საშარდე გზების ინფექციის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი არის ბაქტერია, რომელიც შედის საშარდე გზებში, ხშირად ნაწლავებიდან და იწვევს ანტებით პროცესს.
• ანატომია: ქალები უფრო მგრძნობიარენი არიან საშარდე გზების ინფექციის მიმართ, რადგან მამაკაცებთან შედარებით მათ აქვთ უფრო მოკლე ურეთრა (შარდსადენი), რაც საშუალებას აძლევს ბაქტერიებს უფრო ადვილად შეაღწიონ შარდის ბუშტში.
• სექსუალური აქტივობა: სქესობრივმა კავშირმა შეიძლება შეიტანოს ბაქტერიები საშარდე გზებში. 
• ჩასახვის კონტროლის გარკვეული საშუალებები: ჩასახვის კონტროლისთვის განკუთვნილი დიაფრაგმის გამოყენებამ შეიძლება გაზარდოს საშარდე გზების ინფექციის რისკი.
• მენოპაუზა: მენოპაუზის შემდეგ ქალები განიცდიან ცვლილებებს საშარდე გზებში ესტროგენის შემცირების გამო, რამაც შეიძლება გაზარდოს ინფექციის რისკი.
• კათეტერის გამოყენება: შარდის დრენაჟისთვის გამოყენებულ კათეტერებს შეუძლიათ ბაქტერიების შეტანა საშარდე გზებში და ანტებითი პროცესების გამოწვევა.
• დასუსტებული იმუნური სისტემა: დასუსტებული იმუნური სისტემის ან ქრონიკული დაავადებების მქონე პირები მეტად არიან მიდრეკილნი საშარდე გზების ინფექციის მიმართ.
• შაქრიანი დიაბეტი: შარდში გლუკოზის მომატებულმა დონემ შეიძლება ხელი შეუწყოს ბაქტერიების ზრდას და საშარდე გზების ინფექციის განვითარებას.
• ცუდი ჰიგიენა: არასწორმა წმენდამ (წინიდან უკან) და სხვა ჰიგიენურმა პრაქტიკამ შეიძლება გაზარდოს საშარდე გზების ინფექციის რისკი.
• დეჰიდრატაცია: საკმარისი სითხის ნაკლებობამ შეიძლება გამოიწვიოს შარდის კონცენტრირება, რამაც შეიძლება ხელი შეუწყოს ბაქტერიების ზრდას.

როგორია საშარდე გზების ინფექციის სიმპტომები 

საშარდე გზების ინფექციის ფართოდ გავრცელებული სიმპტომებია:

• გახშირებული შარდვა 
• წვის შეგრძნება შარდვის დროს და მტკივნეული შარდვა
• მუქი, სისხლიანი ან უცნაური სუნის შარდი
• ცხელება
• ღებინება
• მუცლის ტკივილი
• შემცივნება
• ოფლიანობა
• წელის ტკივილი
• მენჯის ტკივილი (ქალებში) ან დისკომფორტი მუცლის ქვედა ნაწილში
• საერთო სისუსტე.

როგორ დგინდება ინფექციის არსებობა?

საშარდე გზების ინფექციის არსებობა დგინდება შარდის ბაქტერიოლოგიური გამოკვლევით. შარდში მნიშვნელოვანი რაოდენობით ბაქტერიის არსებობა ადასტურებს საშარდე გზების ინფექციის დიაგნოზს. შარდის საერთო ანალიზში ლეიკოციტების აღმოჩენაც შეიძლება იყოს საშარდე გზების ინფექციის ნიშანი.

ამასთან, სისხლის საერთო ანალიზის და C რეაქტიული ცილის გამოკვლევის  მეშვეობით შესაძლებელია იმის დადგენა, თუ სად არის ინფექცია - შარდის ბუშტში თუ თირკმელში.

დიაგნოსტირებისას შეიძლება საჭირო გახდეს საშარდე სისტემის ექოსკოპია და სხვა სპეციფიკური კვლევების ჩატარებაც (მაგალითად, რენტგენოლოგიური გამოკვლევა - მიქციური ცისტოგრაფია და ა.შ.).

როგორ მკურნალობენ საშარდე გზების ინფექციას  

საშარდე გზების ინფექცია არის ჯანმრთელობის პრობლემა, რომელიც მოითხოვს სათანადო დიაგნოსტირებასა და მკურნალობას. მისი დადასტურების შემთხვევაში აუცილებელია ანტიბიოტიკებით მკურნალობა. როგორც წესი, ანტიბიოტიკებით მკურნალობის ეფექტი პირველივე დოზის მიცემიდან 2-3 დღეში ხდება თვალსაჩინო, თუმცა მკურნალობის კურსი უფრო ხანგრძლივია და გრძელდება 5 დღიდან 14 დღემდე, იმის მიხედვით თუ სადაა გავრცელებული ინფექცია - ქვედა თუ ზედა საშარდე გზებში.

ანტიბიოტიკების გარდა მკურნალობის პროცესში სიმპტომური შემსუბუქებისთვის (წვის და დისკომფორტის შესამსუბუქებლად) შეიძლება გამოყენებული იყოს ტკივილგამაყუჩებლები და შარდის ანალგეტიკები. გარდა ამისა, მსგავსი ინფექციების (ურეთრიტი, ცისტიტი) პროფილაქტიკისთვის თუ მკურნალობისთვის გამოიყენება ამვილაბი ურობერი, რომელიც მსგავს მდგომარეობებთან ბრძოლაში გამოცდილი, ბუნებრივი ნივთიერებებისგან შედგება.