ჰაიმორიტი - სინუსიტის ერთ-ერთი ფორმა

სარჩევი:

რა არის ჰაიმორიტი

ჰაიმორიტის სიმპტომები

ჰაიმორიტის გამომწვევი მიზეზები

ჰაიმორიტის პრევენცია

ჰაიმორიტის გართულებები

ჰაიმორიტის დიაგნოსტიკა

ჰაიმორიტის მკურნალობა

ჰაიმორიტის მკურნალობა სახლის პირობებში

როდის მივმართოთ ექიმს

ჰაიმორიტი ზედა ყბის სინუსების (ე.წ. ჰაიმორის წიაღების) ლორწოვანი გარსის ანთებაა. ზოგჯერ მას მაქსილარულ სინუსიტსაც უწოდებენ სწორედ ზედა ყბის ძვლის ლათინური სახელის (Maxilla) გამო.

ეს არის მდგომარეობა, რომელიც ხასიათდება ლორწოვანი გარსის ანთებით მაქსილარული სინუსის ღრუებში. ამ ანთებას შეუძლია გამოიწვიოს დისკომფორტი, ტკივილი და სხვა სიმპტომები, რომლებიც აუარესებს ცხოვრების ხარისხს. ეს სრულყოფილი სახელმძღვანელო განიხილავს, რა არის მაქსილარული სინუსიტი, მისი სიმპტომები, გამომწვევი მიზეზები, პრევენციის სტრატეგიები, შესაძლო გართულებები, დიაგნოსტიკის მეთოდები და მკურნალობის ვარიანტები.

რა არის ჰაიმორიტი?

მაქსილარული სინუსიტი ვითარდება, როდესაც ოთხი წყვილი პარანაზალური სინუსიდან ერთ-ერთი - მაქსილარული სინუსები, ანთებადი ხდება ინფექციის, ალერგიის ან სინუსის ხვრელების ნებისმიერი ჩახერგვის გამო. მდგომარეობა შეიძლება იყოს მწვავე და გრძელდებოდეს მოკლე დროით გაციების ან სხვა რესპირატორული ინფექციის შემდეგ, ან ქრონიკული, როდესაც ანთება გრძელდება ან ხშირად მეორდება თვეების, ზოგჯერ კი წლების განმავლობაში.

ხშირად ჰაიმორიტი ვითარდება სხვა ინფექციური დაავადებების ფონზე ან მათი გართულების სახით. ეს შეიძლება მოხდეს მაშინ, თუ მწვავე რესპირატორულ დაავადებებს თან ახლავს ცხვირის გაჭედვა და ნორმალური ფუნქციონირების დარღვევა. ასეთ დროს ქვედა ცხვირის ღრუდან ინფექცია ადვილად ვრცელდება ჰაიმორის წიაღებში და იწვევს მათ ანთებას.

საგულისხმოა, რომ სინუსების ფრონტალური ანთება (ე.წ. შუბლის წიაღის ანთება) ხშირად თან ახლავს ჰაიმორიტს. ეს ორი მდგომარეობა ანატომიურად ახლოსაა ერთმანეთთან და ხშირად ერთდროულად ან მიმდევრობით ვლინდება.

ჰაიმორიტის განვითარებაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ისეთი ფაქტორებიც, როგორიცაა იმუნიტეტის დაქვეითება, ალერგიული ფონი, ანატომიური თავისებურებები (ცხვირის ძგიდის გამრუდება, პოლიპები) და ა.შ.

ამიტომ ჰაიმორიტის დროული და ადეკვატური მკურნალობა ძალიან მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ უშუალოდ ამ დაავადების მოსარჩენად, არამედ მისი სხვა მიმდებარე სტრუქტურებზე გავრცელების პრევენციისთვისაც.

ჰაიმორიტის სიმპტომები

ჰაიმორიტის სიმპტომები შეიძლება იყოს მსუბუქიდან მძიმემდე და გავლენას ახდენს ყოველდღიურ აქტივობებზე. ძირითადი სიმპტომებია:

1. ტკივილი ან წნევა ლოყებში, შუბლზე ან კბილებში, რომელიც შეიძლება გაუარესდეს წინ გადახრისას
2. ცხვირის გაჭედვა, რაც იწვევს ცხვირით სუნთქვის გაძნელებას
3. მწვანე ან ყვითელი ცხვირის გამონადენი
4. ყნოსვისა და გემოს შეგრძნების დაქვეითება
5. ხველა, რომელიც შესაძლოა უარესი იყოს ღამე
6. ყურში წნევა ან შეგუბება
7. დაღლილობა
8. ცუდი სუნთქვა

ამ სიმპტომების გააზრება მნიშვნელოვანია ადრეული გამოვლენისა და მკურნალობისთვის, რათა თავიდან იქნას აცილებული მდგომარეობის გაუარესება ან გართულებები.

ჰაიმორიტის გამომწვევი მიზეზები

ჰაიმორიტი შეიძლება გამოიწვიოს სხვადასხვა ფაქტორმა, მათ შორის:

• ვირუსული ინფექციები: ყველაზე გავრცელებული მიზეზი, ჩვეულებრივი გაციების შემდეგ.
• ბაქტერიული ინფექციები: როდესაც ბაქტერიები აინფიცირებს სინუსებს და იწვევს უფრო მძიმე და ხანგრძლივ სიმპტომებს.
• სოკოვანი ინფექციები: ნაკლებად ხშირი, მაგრამ შეიძლება განვითარდეს დასუსტებული იმუნური სისტემის მქონე პირებში.
• ალერგიები: ალერგიულმა რეაქციებმა შეიძლება გამოიწვიოს სინუსების ანთება.
• სტრუქტურული პრობლემები: ცხვირის ძგიდის გამრუდება, პოლიპები ან სხვა ანატომიური დარღვევები, რომლებიც აფერხებს სინუსებიდან დრენაჟს და იწვევს სინუსიტს.

გამომწვევი მიზეზის დადგენა ერთ-ერთი მთავარი ნაბიჯია ყველაზე ეფექტური მკურნალობის გეგმის განსაზღვრისთვის.

ჰაიმორიტის პრევენცია

ჰაიმორიტის ყველა შემთხვევის პრევენცია შეუძლებელია, მაგრამ გარკვეულმა პრაქტიკამ შეიძლება შეამციროს რისკი:

1. დაიცავით კარგი ჰიგიენა, მაგ. ხელების რეგულარული დაბანა, რათა თავიდან აიცილოთ გაციება და ინფექციები.
2. ალერგიების მართვა ცნობილი ალერგენების თავიდან აცილებით და ანტიჰისტამინების ან ნაზალური კორტიკოსტეროიდების გამოყენების განხილვით.
3. გამოიყენეთ დამატენიანებელი ცხვირის ღრუების დატენიანებისთვის, განსაკუთრებით მშრალ თვეებში.
4. მოერიდეთ მოწევასა და პასიურ კვამლს, რამაც შეიძლება გააღიზიანოს ცხვირის ღრუები.
5. ნაზალური ირიგაცია და ფიზიოლოგიური ხსნარის შესუნთქვა სინუსების გასასუფთავებლად.

ჰაიმორიტის გართულებები

თუ მკურნალობა არ დაიწყო, სინუსიტის ამ ტიპმა შეიძლება გამოიწვიოს მნიშვნელოვანი გართულებები, მათ შორის:

• ქრონიკული სინუსიტი: როდესაც მდგომარეობა გრძელდება უფრო ხანგრძლივად ან ხშირად მეორდება.
• ორბიტალური ცელულიტი: მძიმე ინფექცია, რომელიც ვრცელდება თვალბუდეში.
• სინუსის მუკოცელე: ცისტის მსგავსი წარმონაქმნი, რომელმაც შეიძლება დაბლოკოს სინუსების დრენაჟი.
• ოსტეომიელიტი: იშვიათი გართულება, როდესაც ინფექცია ვრცელდება ძვლებში.

მნიშვნელოვანია დაავადების ადრეული გამოვლენა და მკურნალობა ასეთი გართულებების თავიდან ასაცილებლად.

ჰაიმორიტის დიაგნოსტიკა

დიაგნოზი ჩვეულებრივ მოიცავს სამედიცინო ისტორიის შეფასებას, ფიზიკურ გასინჯვასა და ზოგჯერ დიაგნოსტიკურ ტესტებს. მეთოდებია:

1. ნაზალური ენდოსკოპია: თხელი, მოქნილი მილი განათებითა და კამერით შეჰყავთ ცხვირის ღრუში სინუსების დასათვალიერებლად.
2. გამოსახულებითი კვლევები: კომპიუტერული ან მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია იძლევა სინუსების დეტალურ სურათს, აჩვენებს ბლოკადებსა და სხვა პრობლემებს.
3. ალერგიის ტესტები: იმის დასადგენად, არის თუ არა ალერგია გამომწვევი მიზეზი.
4. სინუსის კულტურა: ქრონიკული ან განმეორებითი სინუსიტის შემთხვევაში სინუსიდან ნიმუშის აღება ინფექციის გამომწვევის დასადგენად.

ჰაიმორიტის მკურნალობა

ჰაიმორიტის მკურნალობა კომპლექსური პროცესია, რომელიც მოიცავს როგორც მედიკამენტურ, ისე არამედიკამენტურ მიდგომებს. მკურნალობის სტრატეგია დამოკიდებულია დაავადების ეტიოლოგიაზე, სიმძიმესა და პაციენტის ინდივიდუალურ მახასიათებლებზე.

ჰაიმორიტის მკურნალობის მთავარი მიზნებია: ანთების შემცირება, სინუსების დრენაჟის აღდგენა, სიმპტომების შემსუბუქება და შესაძლო გართულებების პრევენცია.

მედიკამენტური მკურნალობა მოიცავს:

1. ანტიბიოტიკები: თუ ინფექცია ბაქტერიულია, ანტიბიოტიკოთერაპია არჩევის პირველი ვარიანტია. ექიმი თავად განსაზღვრავს თუ რომელი მედიკამენტი ენიშნება ადამიანს. მკურნალობის ხანგრძლივობა დაახლოებით 10-14 დღეა.
2. დეკონგესტანტები: ცხვირის შემკვრელი საშუალებები ამცირებენ ლორწოვანის შეშუპებას და აადვილებენ ცხვირით სუნთქვას. თუმცა, ისინი სიფრთხილით უნდა იქნას გამოყენებული, რადგან შეიძლება გამოიწვიონ "რიკოშეტული შეგუბება". ამიტომ, მედიკამენტი ინიშნება ექიმის მიერ.
3. ანთების საწინააღმდეგო მედიკამენტები: ამცირებენ ანთებას და შეშუპებას სინუსებში. ისინი განსაკუთრებით სასარგებლოა ალერგიული ჰაიმორიტისა და ნაზალური პოლიპების დროს.
4. ანალგეტიკები: სიმპტომური შემსუბუქებისთვის გამოიყენება ტკივილგამაყუჩებლები, როგორიცაა პარაცეტამოლი ან არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო წამლები (მაგ. იბუპროფენი).
5. ანტიჰისტამინები: ჰაიმორიტის ალერგიული ფორმის დროს ისინი ამცირებენ ლორწოს სეკრეციას და შეშუპებას.

სალტამარე + 2% ჰიპერტონულ სპრეი ცხვირის ლორწოვანი გარსის შეშუპების წამალია, განსაკუთრებით სხვადასხვა ქიმიური მედიკამენტებისადმი მგრძნობიარე პირებში, ასევე ორსულობისა და ლაქტაციის პერიოდში. ასევე ექიმის მიერ ინიშნება ჰაიმორიტის დროს.

ეკოლევიდის ტაბლეტი ასევე ჰაიმორიტის სამკურნალო საშუალება გახლავთ. ინიშნება ქვედა სასუნთქი გზების ინფექციურ-ანთებითი დაავადებებისა (ქრონიკული ბრონქიტი, საზოგადოებაში შეძენილი პნევმონია) და ყელ-ყურ-ცხვირის ინფექციურ-ანთებითი დაავადებების დროს.

პრეპარატი “სნუპი” ჰაიმორიტის სპრეი არის, რომელიც გამოიყენება ვირუსული ან ბაქტერიული წარმოშობის მწვავე რინიტის, ჰაიმორიტის, სინუსიტების, თივის სურდოს, ალერგიული რინიტის, ლარინგიტის, მწვავე ოტიტის (ევსტაქის მილის გამტარიანობის აღდგენის მიზნით) სამკურნალოდ. 

ჰაიმორიტის ცხვირის წვეთები დეფლიუ სინუსი გამოიყენება რინოსინუსიტების დროს( ჰაიმორიტი, ფრონტიტი). 

შეგახსენებთ, რომ მედიკამენტები ინიშნება ექიმის მიერ და თვითნებურად მიღება არაა რეკომენდებული.

ჰაიმორიტის მკურნალობა სახლის პირობებში

1. ცხვირის ღრუს რეცხვა: ფიზიოლოგიური ხსნარით ან სპეციალური ირიგაციული ხსნარებით ინტრანაზალურად შეგვიძლია გამოვრეცხოთ სინუსები, გამოვდევნოთ ჭარბი ლორწო,
2. ბაქტერიები და ალერგენები. ეს შესანიშნავი დამხმარე საშუალებაა სინუსების დრენაჟის გასაუმჯობესებლად.
3. ბუნებრივი საშუალებები: ინჰალაციები, ორთქლის შესუნთქვა, ეთერზეთების გამოყენება შეიძლება მცირედით შეამსუბუქოს ცხვირის გაჭედვა და ლორწოვანის გაღიზიანება.
4. იმუნიტეტის ამაღლება: სრულფასოვანი კვება, ფიზიკური აქტივობა, საკმარისი ძილი ხელს უწყობს ორგანიზმის დაცვითი ძალების გაძლიერებას და დაავადების უკეთ გადატანას.
5. ცხოვრების წესის კორექცია: მავნე ჩვევებზე (მოწევა) უარის თქმა, ცხვირის ღრუს ტრავმების თავიდან აცილება, ალერგენების მოშორება საშუალებას მოგვცემს შევამციროთ სინუსიტის განმეორების რისკები.

თუ კონსერვატიული მკურნალობა არაეფექტურია ან სახეზეა ანატომიური ანომალიები, შეიძლება საჭირო გახდეს ქირურგიული ჩარევა. ფუნქციური ენდოსკოპიური ქირურგიის (FESS) დროს ხდება სინუსების ოსტიუმების გაფართოება, პოლიპების მოცილება, ცხვირის ძგიდის კორექცია. ეს აღადგენს ნორმალურ დრენაჟს და ვენტილაციას და ხელს უწყობს დაავადების ხანგრძლივ რემისიას.

საბოლოო ჯამში, ჰაიმორიტის მართვა ინდივიდუალიზებულ მიდგომას მოითხოვს. სწორად შერჩეული თერაპიული სქემა, მკურნალობისადმი დამყოლობა და რისკ-ფაქტორების კონტროლი საუკეთესო შედეგებს იძლევა და პაციენტს ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესების საშუალებას აძლევს. მნიშვნელოვანია, რომ მკურნალობა ჩატარდეს ექიმის მეთვალყურეობით, რათა დროულად იქნას შემჩნეული არასასურველი ეფექტები ან გაუარესების ნიშნები.

ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ დროულად მიმართოთ ექიმს. ექიმი შეადგენს ადეკვატურ სამკურნალო გეგმას და საჭიროების შემთხვევაში დაგინიშნავთ მედიკამენტებს.

როდის მივმართოთ ექიმს

აუცილებლად უნდა მიმართოთ ექიმს, თუ:

• სიმპტომები ძალიან ინტენსიურია და გაწუხებთ ძლიერი ლოყისა და შუბლის ტკივილები, განსაკუთრებით თავის გადახრისას;
• სახეზე ასიმეტრიული შეშუპება ან ტკივილი გაქვთ, რაც შესაძლოა მიანიშნებდეს გართულებებზე;
• მაღალი ტემპერატურა (38°C ზემოთ) გრძელდება 3-4 დღეზე მეტხანს;
• ცხვირიდან ჩირქოვანი ან სისხლიანი გამონადენი გაქვთ;
• თვალების არეში შეშუპება, ტკივილი ან მხედველობის გაუარესება აღენიშნება (გართულებული სინუსიტი შეიძლება საშიშ პერიორბიტალურ ან ორბიტალურ ცელულიტში გადაიზარდოს);
• კისრის უკანა მხარეს ტკივილი ან გაშეშება იგრძნობა;
• სიმპტომები გრძელდება 3 კვირაზე მეტი ხნის განმავლობაში (მძიმე ან განმეორებადი ჰაიმორიტი შეიძლება ქრონიკულ ფორმაში გადავიდეს);
• ხშირად გიმეორდებათ სინუსიტები.