სტომატიტი - პირის ღრუს ანთება

 

სარჩევი:

რა იწვევს სტომატიტს

სტომატიტის სიმპტომები

სტომატიტი ბავშვებში

სტომატიტის მკურნალობა

სტომატიტის პრევენცია

როგორია პროგნოზი?

როდის მივმართოთ ექიმს

სტომატიტი არის წყლული ან ანთება პირის ღრუში. წყლული შეიძლება იყოს ლოყებზე, ღრძილებზე, ტუჩების შიგნითა მხარეს ან ენაზე.

 

სტომატიტის ორი ძირითადი ფორმაა ჰერპესული სტომატიტი, რომელსაც ასევე ჰერპესულ წყლულს უწოდებენ, და აფთოზური სტომატიტი, რომელსაც აფთოზურ წყლულსაც უწოდებენ.

 

რა იწვევს სტომატიტს?

 

ჰერპესულ სტომატიტს იწვევს ჰერპეს სიმპლექს ვირუსი 1-ით (HSV-1) ინფიცირება. ის უფრო ხშირია 6 თვიდან 5 წლამდე ასაკის პატარა ბავშვებში. ადამიანები, რომლებიც დაინფიცირდებიან HSV-1-ით, ამ ვირუსის შეიძლება მოგვიანებით ცხოვრებაში განუვითარდეთ ჰერპესული წყლულები. HSV-1 დაკავშირებულია HSV-2-თან, ვირუსთან რომელიც იწვევს გენიტალურ ჰერპესს, მაგრამ ეს განსხვავებული ვირუსია.

 

აფთოზური სტომატიტი შეიძლება იყოს ერთი ან რამდენიმე პატარა ჩაღრმავება ან წყლული ლოყებზე, ღრძილებზე, ტუჩის შიგნით ან ენაზე. ის უფრო ხშირია ახალგაზრდებში, ყველაზე ხშირად 10-დან 19 წლამდე ასაკში გვხვდება.

 

აფთოზური სტომატიტი არ არის გამოწვეული ვირუსით და არ არის გადამდები. ის გამოწვეულია პირის ღრუს ჰიგიენის პრობლემებით ან ლორწოვანი გარსების დაზიანებით. ზოგიერთი მიზეზი მოიცავს:

 

• პირის სუნთქვის გამო ქსოვილების გამოშრობა (როდესაც ცხვირის სასუნთქი გზები გაჭედილია)
• მცირე ტრავმები სტომატოლოგიური პროცედურების, ლოყის შემთხვევითი მოკვნეტის ან სხვა დაზიანებების გამო
• კბილების ბასრი ზედაპირები, ბრეკეტები, პროთეზები ან კბილის გამწმენდები
• ცელიაკია
• მგრძნობელობა ისეთი საკვებისადმი, როგორიცაა მარწყვი, ციტრუსები, ყავა, შოკოლადი, კვერცხი, ყველი ან თხილეული
• ალერგიული რეაქცია პირის ღრუს ზოგიერთ ბაქტერიაზე
• ანთებითი ნაწლავური დაავადებები
• ავტოიმუნური დაავადებები, რომლებიც ესხმის თავს პირის ღრუს უჯრედებს
• აივ ინფექცია/შიდსი
• დასუსტებული იმუნური სისტემა
• B-12 ვიტამინის, ფოლიუმის მჟავის, რკინის ან თუთიის დეფიციტი
• ზოგიერთი მედიკამენტი
• სტრესი
• Candida albicans ინფექცია

 

სტომატიტის სიმპტომები

 

ჰერპესული სტომატიტი ჩვეულებრივ გამოიხატება მრავლობითი წყლულებით, რომლებიც ჩნდება:

1. ღრძილებზე
2. სასაზე
3. ლოყებზე
4. ენაზე
5. ტუჩის კიდეზე

წყლულებმა შეიძლება გაართულონ ჭამის, დალევის ან ყლაპვის პროცესი. ხშირად წყლის დალევა დისკომფორტის შემცველია, შესაბამისად, არსებობს დეჰიდრატაციის რისკი. ასევე შეიძლება გამოვლინდეს ნერწყვდენა, ტკივილი და გაშეშებული ღრძილები. ჰერპესულ წყლულებს შეიძლება თან ახლდეს გაღიზიანებადობაც.

 

ამ სიმპტომებს შეიძლება თან ახლდეს განმეორებადი წყლულები და პირის ღრუს დიზესთეზია(მგრძნობელობის მოშლა). თანმხლები წყლულები ჩვეულებრივ დაფარულია თეთრი ან ყვითელი ფენით წითელ ფონზე და განლაგებულია ტუჩის შიგნითა მხარეს, ლოყაზე, ღრძილზე ან ენაზე. 

 

აფთოზური წყლულები მრგვალი ან ოვალური ფორმისაა და წითელი ფერი აქვთ. ცენტრი ჩვეულებრივ თეთრი ან ყვითელია. უმეტესი აფთოზური წყლული პატარა და ოვალურია, იკურნება 1-დან 2 კვირამდე. დიდ, არაერთგვაროვან წყლულებს, რომლებიც ფართო დაზიანების შედეგად ჩნდება, შეიძლება დასჭირდეს 6 ან მეტი კვირა შესახორცებლად. მათ შეიძლება პირის ღრუში ნაწიბურები დატოვონ.

 

ხანდაზმულებში შეიძლება განვითარდეს ე.წ. "ჰერპეტიფორმული" აფთოზური წყლული. ეს არ არის გამოწვეული HSV-1 ვირუსით. ჰერპეტიფორმული აფთოზური წყლულები ძალიან პატარაა, მაგრამ ერთდროულად ჩნდება 10-დან 100-მდე რაოდენობით. ისინი 2 კვირაში ხორცდება.

 

სტომატიტი ბავშვებში

 

თუ თქვენი ბავშვი გაღიზიანებულია და არ ჭამს ან არ სვამს, შეიძლება ეს იყოს ნიშანი იმისა, რომ მას უახლოეს მომავალში განუვითარდება ჰერპესული წყლული.

ცხელება არის HSV-1 ინფექციის კიდევ ერთი სიმპტომი და შეიძლება აიწიოს 40°C-მდე. ცხელება ჩნდება რამდენიმე დღით ადრე, სანამ წყლულები გამოჩნდება. წყლულების გასკდომის შემდეგ, მათ ადგილას შეიძლება წარმოიქმნას წყლულები. ინფექცია გრძელდება 7-დან 10 დღემდე.

 

სტომატიტი ხშირად სტრესული შეიძლება იყოს ბავშვებისთვის და მათი მშობლებისთვის, მაგრამ უმეტესად მსუბუქად მიმდინარეობს და მალე გადის. სწორი მოვლით და საჭიროების შემთხვევაში მკურნალობით, შესაძლებელია გამოჯანმრთელების დაჩქარება და გართულებების თავიდან არიდება. თუ ბავშვს აქვს განმეორებითი ან ხანგრძლივი სტომატიტი, ან სხვა სერიოზული სიმპტომები, აუცილებელია მშობელმა მიმართოს ექიმს.

 

სტომატიტის მკურნალობა

 

მკურნალობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ რომელი ტიპის სტომატიტი გაქვთ.

 

ჰერპესული სტომატიტის მკურნალობა

 

ანტივირუსული პრეპარატი ზოვირაქსი არის ჰერპესული სტომატიტის სამკურნალო საშუალება. ეს მედიკამენტი ხშირად ინიშნება ექიმის მიერ, რათა შემცირდეს ინფექციის ხანგრძლივობა.

 

პატარა ბავშვებში არსებობს დეჰიდრატაციის რისკი. ამიტომ საჭიროა, რომ მათ დალიონ საკმარისი რაოდენობის სითხე. რეკომენდებულია არამჟავე საკვებისა და სასმელების მიღება თხევადი დიეტით. 

 

HSV-1 ინფექცია შეიძლება გადაიზარდოს თვალის ინფექციად, რომელსაც ჰერპესული კერატოკონიუნქტივიტი ჰქვია. ეს არის სერიოზული გართულება, რომელმაც შეიძლება სიბრმავემდეც კი მიგვიყვანოს. დაუყოვნებლივ მიმართეთ სამედიცინო დახმარებას, თუ განიცდით თვალის ტკივილს, ბუნდოვან მხედველობას და თვალიდან გამონადენს.

 

მცენარეული ექსტრაქტი სტომგინი გახლავთ პირის ღრუს დაავადებების სამკურნალო საშუალება და მათ შორის იგულისხმება ასევე სტომატიტი.

ანთების საწინააღმდეგო მოქმედების საშუალება ევკალიპტის ტაბლეტი ხშირად ინიშნება ექიმის მიერ სტომატიტის დროს.

ანაფტინი პირის ღრუს გელი გახლავთ სტომატიტის მალამო. 

ვერცხლის კოლოდიური ხსნარი სილვერტონი არის  სტომატიტი, განგივიტი, ალვეოლიტი, სურდო და მწვავე რესპირატორული ვირუსული დაავადებების წამალი.

პირის ღრუს სავლები Lipsosal ასევე ინიშნება სტომატიტისა და სხვა ანთებების დროს.

 

შეგახსენებთ, რომ მედიკამენტები ინიშნება ექიმის მიერ და თვითნებურად მიღება არაა რეკომენდებული.

აფთოზური სტომატიტის მკურნალობა

 

აფთოზური სტომატიტი ჩვეულებრივ არ არის მძიმე და არ საჭიროებს მკურნალობას. თუ ტკივილი ძლიერდება ან წყლულები დიდია, ექიმის მიერ ინიშნება შესაბამისი კრემი, რომელიც შეიცავს ბენზოკაინს.

 

დიდი რაოდენობით აფთოზური წყლულების შემთხვევაში, შეიძლება დაინიშნოს ისეთი მედიკამენტები, ორალური სტეროიდული პრეპარატები. ისინი იშვიათად გამოიყენება და მხოლოდ განმეორებადი რთული აფთოზური წყლულების შემთხვევაში ინიშნება. 

 

წყლულები, რომლებსაც დიდი ხანი სჭირდება შესახორცებლად ან წყლულები ცხელებით, რომელიც არ გადის, საჭიროებს სამედიცინო მკურნალობას. წყლულები, რომლებიც ისევ და ისევ ბრუნდება, შეიძლება მიანიშნებდეს უფრო სერიოზულ მდგომარეობას ან მეორად ინფექციას. თუ რეგულარულად გიჩნდებათ აფთოზური წყლულები, გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან.

 

სტომატიტის პრევენცია

 

როდესაც ერთხელ დაინფიცირდებით HSV-1 ვირუსით, ეს ვირუსი თქვენთან დარჩება მთელი ცხოვრების განმავლობაში. ის გვხვდება მსოფლიოს მასშტაბით ზრდასრული მოსახლეობის დაახლოებით 90 პროცენტში. თავი შეიკავეთ ღია ჰერპესულ წყლულიან ადამიანთან კოცნისგან ან საკვების ჭურჭლის გაზიარებისგან, რათა ხელი შეუშალოთ ინფექციის გავრცელებას.

 

აფთოზური სტომატიტის შემთხვევაში, ზოგიერთმა საკვები დანამატი, როგორიცაა B ვიტამინები (ფოლატი, B-6, B-12) შეიძლება დაგეხმაროთ. ასევე სასარგებლოა ამ ვიტამინებით მდიდარი საკვები. ზოგიერთი საკვები, რომელიც მდიდარია B ვიტამინებით:

1. ბროკოლი
2. ბულგარული წიწაკა
3. ისპანახი
4. ჭარხალი
5. ხბოს ღვიძლი
6. ოსპი
7. სატაცური

 

ასევე მნიშვნელოვანია პირის ღრუს ჰიგიენის დაცვა. თუ მჟავე ან მწარე საკვებმა წარსულში გამოიწვია აფეთქება, უნდა მოერიდოთ მათ. კიდევ ერთი გზა აფეთქების თავიდან ასაცილებლად არის ის, რომ არ ისაუბროთ ჭამის დროს, რადგან ამან შეიძლება გაზარდოს ლოყის მოკვნეტის ალბათობა. კბილის პროთეზის ან ბრეკეტების მსგავსი სტომატოლოგიური მოწყობილობების კიდეების მოგლუვება შესაძლებელია სტომატოლოგიური ცვილით. 

 

როგორია პროგნოზი?

 

თუ გაქვთ წყლულები, მნიშვნელოვანია დაადგინოთ, რა ტიპის გაქვთ, რათა იცოდეთ, როგორ უმკურნალოთ და აიცილოთ მათი გავრცელება. ამიტომ მნიშვნელოვანია ექიმთან გაიაროთ კონსულტაცია.

 

თუ გაქვთ ჰერპესული წყლული ანუ ჰერპესული სტომატიტი, მოერიდეთ ჭიქებისა და საჭმელი ხელსაწყოების გაზიარებას სხვა ადამიანებთან, როცა გაქვთ ჰერპესული აფეთქება. ასევე უნდა მოერიდოთ ადამიანების კოცნას. 

 

აფთოზური სტომატიტი არ არის გადამდები. პრევენცია ან რისკის შემცირება ცხოვრების წესის ცვლილებებითაა შესაძლებელი. 

როდის მივმართოთ ექიმს

 

სტომატიტის დროს აუცილებელია ექიმთან ვიზიტი შემდეგ შემთხვევებში:

 

• თუ სიმპტომები 2 კვირაზე მეტ ხანს გრძელდება - ხანგრძლივი სტომატიტი შეიძლება მიუთითებდეს უფრო სერიოზულ პრობლემაზე.
• თუ წყლულები ძალიან მტკივნეული და შემაწუხებელია - ექიმმა შეიძლება დანიშნოს ტკივილგამაყუჩებლები ან სხვა მედიკამენტები სიმპტომების შესამსუბუქებლად.
• თუ წყლულებს ახლავს მაღალი ცხელება, ლიმფური კვანძების შესივება ან სხვა ზოგადი სიმპტომები - ეს შეიძლება იყოს ინფექციის ან სხვა სერიოზული მდგომარეობის ნიშანი.
• თუ ხშირად გიმეორდებათ - თუ სტომატიტი რეგულარულად გაწუხებთ, ექიმმა უნდა გამორიცხოს უფრო სერიოზული დაავადებები და შემოგთავაზოთ პრევენციული ზომები.
• თუ სტომატიტი გიშლით ხელს ჭამაში ან სმაში, გაქვთ სუსტი იმუნური სისტემა, ხართ ორსული - ასეთ შემთხვევებში სპეციალისტის რეკომენდაციები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია.

 

ყველა შემთხვევაში, თუ სტომატიტის სიმპტომები მძიმეა, ხანგრძლივია ან ხშირად მეორდება, აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია სწორი დიაგნოზისა და მკურნალობისთვის. რაც უფრო ადრე მივმართავთ სპეციალისტს, მით უფრო ეფექტური იქნება მკურნალობა.