სარჩევი:
როგორ ავიცილოთ თავიდან ინსულტი
ინსულტი, რომელსაც ზოგჯერ “ტვინის შეტევას” უწოდებენ, ერთ-ერთი ყველაზე სერიოზული დაავადება, რომელიც რიგ შემთხვევაში ფატალური შედეგით სრულდება. ყოველწლიურად მსოფლიოში 15 მილიონ ადამიანს ემართება ინსულტი.
აღსანიშნია, რომ როგორც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) იტყობინება, ინსულტის შემთხვევების 80%-ის პრევენცია შესაძლებელია.
ამ ბლოგში ვრცლად ვისაუბრებთ თუ რა არის ინსულტი, ინსულტის სიმპტომები, მიზეზები და აუცილებლად გაგიზიარებთ რჩევებს, როგორ შეიძლება მკურნალობა და პრევენცია.
რა არის ინსულტი
ინსულტი ვითარდება მაშინ, როდესაც ტვინში სისხლის მიმოქცევა ჩერდება. ამის გამო, ტვინის ქსოვილს ჟანგბადი და აუცილებელი საკვები ნივთიერებები აღარ მიეწოდება. ეს უჯრედების სიკვდილს იწვევს.
ინსულტის შედეგები შეიძლება იყოს დამღუპველი. ინსულტი სიკვდილის ერთ-ერთი წამყვანი მიზეზია მსოფლიოში. დაავადების სიმძიმე და შედეგები დიდწილად დამოკიდებულია ტვინის დაზიანებულ ზონაზე და იმაზე, თუ რამდენად სწრაფად დაიწყო მკურნალობა.
ინსულტის ტიპები
ინსულტი შეიძლება დაიყოს სამ ძირითად ტიპად, თითოეულს აქვს საკუთარი მიზეზები, სიმპტომები და მკურნალობის სტრატეგიები.
იშემიური ინსულტი
იშემიური ინსულტი ყველაზე გავრცელებული ტიპია და საერთო შემთხვევის დაახლოებით 87%-ს შეადგენს. თავის ტვინის სისხლძარღვები თრომბებით ან სხვა ნაწილაკებითაა დახშობილი. აქედან გამომდინარე, თავის ტვინის ნაწილებში სისხლი აღარ ხვდება, რაც იწვევს ტვინის უჯრედების სიკვდილს. იშემიური ინსულტის ორი ქვეტიპი არსებობს: თრომბოზული და ემბოლიური.
ჰემორაგიული ინსულტი
ჰემორაგიული ინსულტი თავის ტვინში სისხლჩაქცევების შედეგად ვითარდება. ამ ტიპის ინსულტი ნაკლებად გავრცელებულია, მაგრამ ხშირად უფრო მძიმეა, ვიდრე იშემიური ინსულტი. ჰემორაგიული ინსულტი შეიძლება გამოწვეული იყოს ისეთი მდგომარეობებით, როგორიცაა ჰიპერტენზია, ანევრიზმა და არტერიოვენური მალფორმაციები (AVMs).
გარდამავალი იშემიური შეტევა (TIA)
ხშირად ამ მდგომარეობას "მინი ინსულტს" უწოდებენ. გარდამავალი იშემიური ინსულტის დროს თავის ტვინში სისხლის ნაკადის დროებითი ბლოკირება ხდება. ის წარმოქმნის ინსულტის მსგავს სიმპტომებს, მაგრამ ჩვეულებრივ გრძელდება მხოლოდ რამდენიმე წუთი, ან საათი და არ არის მუდმივი დაზიანება. თუმცა, TIA ინსულტის გამაფრთხილებელი ნიშანია და აუცილებელია ექიმთან დროული ვიზიტი.
ინსულტის სიმპტომები
ინსულტის სიმპტომების ადრეული ამოცნობა დაავადებასთან ბრძოლის ერთ-ერთი მთავარი საშუალებაა. ინსულტის სიმპტომები ასეთია:
- ლაპარაკის გართულება და სხვების ნათქვამის გაგება. ინსულტის მქონე ადამიანი შეიძლება დაბნეული იყოს, სიტყვებს სწორად ვერ გამოთქვამდეს ან უჭირდეს სხვისი ნათქვამის გაგება.
- დაბუჟება, სისუსტე ან დამბლა სახის, მკლავის ან ფეხის არეში. სიმპტომები სხეულის მხოლოდ ერთ მხარესაა გამოხატული. როცა ადამიანი ცდილობს აწიოს ორივე ხელი, ერთი მკლავი არ ემორჩილება და “ვარდება”. ეს ინსულტის ნიშანია. ასევე, ინსულტის სიმპტომებია სახის ასიმეტრია - ღიმილის დროს პირის ერთი მხარე ჩამოწეულია.
- მხედველობის პრობლემები. ადამიანს შეიძლება მოულოდნელად განუვითარდეს ბუნდოვანი ან გაშავებული მხედველობა ერთ ან ორივე თვალში.
- თავის ტკივილი. უეცარი, ძლიერი თავის ტკივილი ასევე არის ინსულტის სიმპტომი. თავის ტკივილთან ერთად შეიძლება დაიწყოს ღებინება, თავბრუსხვევა და ცნობიერების ცვლილება.
სიარულის გართულება. ინსულტის მქონე ადამიანს უჭირს კოორდინაცია და კარგავს წონასწორობას.
როდის მივმართოთ ექიმს
დაუყოვნებლივ მიმართეთ სამედიცინო დახმარებას, თუ შეამჩნევთ ინსულტის რაიმე სიმპტომს, მაშინაც კი, თუ ის მთლიანად გაქრება. თუ თქვენ იმ ადამიანთან ერთად ხართ, ვისზეც ეჭვი გაქვთ, იმოქმედეთ სწრაფად:
- სთხოვეთ ადამიანს გაიღიმოს.
- სთხოვეთ ადამიანს აწიოს ორივე ხელი.
- სთხოვეთ ადამიანს გაიმეოროს მარტივი ფრაზა.
ყველა ამ შემთხვევაში თუ სახის ერთი მხარე ქვემოთ ჩამოწეული აქვს, ერთი ხელი ქვევით ეშვება, ან ერთი ხელის აწევა არ შეუძლია და მეტყველება ბუნდოვანია, ყველაფერი მიუთითებს ინსულტზე. ამ დროს აუცილებელია დროულად მიმართოთ სასწრაფო სამედიცინო დახმარებას.
ინსულტის გამომწვევი მიზეზები
ინსულტის მიზეზები განსხვავდება ტიპის მიხედვით.
- იშემიური ინსულტი ძირითადად გამოწვეულია ტვინში მიმავალი არტერიების ბლოკირების შედეგად. ხშირად ეს ხდება სისხლის შედედების ან ნადების დაგროვების გამო.
- ჰემორაგიული ინსულტი გამოწვეულია სისხლჩაქცევებით თავის ტვინში ან მის გარშემო.
- TIA დროებითი შედედების ან ბლოკირების შედეგად ვითარდება.
ინსულტის დიაგნოსტიკა
ინსულტის დიაგნოსტიკა ფიზიკური გამოკვლევითა და სხვადასხვა ტესტით ხდება. ექიმი ატარებს CT სკანირებას ან MRI-ს ტვინის დეტალური სურათების გადასაღებად. ტესტირების შემდეგ, ასეთის არსებობის შემთხვევაში, გამოჩნდება დაზიანება ან სისხლდენა თავის ტვინში. სისხლის ტესტები, ცერებრალური ანგიოგრამა და ექოკარდიოგრაფია ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას ინსულტის მიზეზის დასადგენად.
ინსულტის მკურნალობა
ინსულტის მკურნალობა დამოკიდებულია ინსულტის ტიპზე. იშემიური ინსულტის მკურნალობა შესაძლებელია თრომბის დამშლელი მედიკამენტებით, როგორიცაა ქსოვილის პლაზმინოგენის აქტივატორი (tPA), ან პროცედურები, როგორიცაა მექანიკური თრომბექტომია თრომბის მოსაშორებლად.
ჰემორაგიული ინსულტის შემთხვევაში ზოგჯერ აუცილებელია ოპერაცია დაზიანებული სისხლძარღვების აღსადგენად და თავის ტვინში წნევის შესამცირებლად. რეაბილიტაცია, მათ შორის ფიზიკური, ოკუპაციური და მეტყველების თერაპია, ხშირად საჭიროა დაკარგული ფუნქციების აღსადგენად.
Cereton - ცერეტონი გახლავთ პრეპარატი, რომელიც ინიშნება ქალა-ტვინის მძიმე ტრავმისა და იშემიური ინსულტის აღდგენითი პერიოდის დროს.
ლირა ინიშნება ინსულტის, თავის ტვინში სისხლის მიმოქცევის დარღვევების მწვავე ფაზისა და თავის ტვინში სისხლის მიმოქცევის გართულებებისა და შედეგების მკურნალობისათვის.
მედოტილინი ასევე გამოიყენება იშემიური და ჰემორაგიული ინსულტის, ქალა-ტვინის ტრავმის შემდეგ.
Ronocit - რონოციტი ინიშნება იშემიური ინსულტის მწვავე ფაზა,ქალა-ტვინის ტრავმა და მისი ნევროლოგიური შედეგები,თავის ტვინში სისხლძარღვთა დარღვევებით და დეგენერაციული პროცესებით გამოწვეული კოგნიტური და ქცევითი დარღვევების შემთხვევაში.
შეგახსენებთ, რომ მედიკამენტები ინიშნება ექიმის მიერ და თვითნებურად მიღება დაუშვებელია.
ინსულტის გართულებები
ინსულტის გართულებები ხშირად ძალიან მძიმე, პოტენციურად გრძელვადიანი შედეგებით ხასიათდება. მათ შორის:
- დამბლა
- მეტყველების სირთულეები
- კოგნიტიური დეფიციტი
- ემოციური ცვლილებები
- ჯანმრთელობის მეორადი პრობლემები, როგორიცაა: პნევმონია ან ღრმა ვენების თრომბოზი.
რეაბილიტაცია და ექიმის რჩევების გათვალისწინება აუცილებელია, რათა გამოჯანმრთელების პროცესი ეფექტურად წარიმართოს.
როგორ ავიცილოთ თავიდან ინსულტი
ინსულტის პრევენცია მოიცავს რისკ-ფაქტორების მართვასა და ჯანსაღი ცხოვრების წესზე გადასვლას.
მაღალი არტერიული წნევის, მაღალი ქოლესტერინის, გულის დაავადებების, დიაბეტის ან სისხლში შაქრის მაღალი დონის მქონე ადამიანები რისკ ჯგუფში არიან. ასევე არიან ჭარბი წონის მქონე ადამიანები, რომლებიც დიდი რაოდენობით მოიხმარენ ალკოჰოლს, ეწევიან და ფიზიკურად არააქტიურები არიან. გარდა ამისა, ინსულტის რისკი იზრდება ასაკთან ერთად. მამაკაცები უფრო ხშირად განიცდიან ინსულტს, ვიდრე ქალები.
- სიგარეტის მოწევა და ალკოჰოლის მოხმარება - მარტო ეს ორი ფაქტორი, მნიშვნელოვნად ზრდის ინსულტის ალბათობას. შესაბამისად, აუცილებელია მაქსიმალურად შეზღუდოთ ორივეს მოხმარება.
- რეკომენდებულია ჯანსაღი დიეტა, რომელიც მდიდარია ბოსტნეულით, ხილით და მარილის დაბალი შემცველობით ხასიათდება. ამით მცირდება ცხიმოვანი დეპოზიტები არტერიებში, რაც იწვევს სისხლის ბლოკირებას. მცირდება თავში სისხლჩაქცევების რისკიც.
- რეგულარული ვარჯიში - კვირაში მინიმუმ ხუთჯერ, თითოეულ ჯერზე 30 წუთის განმავლობაში ზომიერი ინტენსივობის აქტივობა.
- არტერიული წნევა, სისხლში შაქრისა და ქოლესტერინის დონე რეგულარულად უნდა შემოწმდეს.
ეს მარტივი, მაგრამ ეფექტური ქმედებები დაგეხმარებათ თავიდან აიცილოთ ტვინის ინსულტი და სხვა დაავადებები, როგორიცაა გულის დაავადება და დიაბეტი.
დასასრულს, ინსულტის, მისი ტიპების, სიმპტომების, მიზეზებისა და მკურნალობის ვარიანტების გაგება აუცილებელია დაავადების პრევენციისა და ეფექტური მართვისთვის. ინსულტის ნიშნების დროულად ამოცნობით შესაძლებელია სიცოცხლის გადარჩენა და გრძელვადიანი ინვალიდობის რისკის შემცირება. ჯანსაღი ცხოვრების წესის დანერგვა და რისკ-ფაქტორების მართვა კი ინსულტის პრევენციის ძირითადი სტრატეგიაა.
ხშირად დასმული კითხვები
1. როგორ მოქმედებს სისხლის მაღალი წნევა ინსულტის რისკზე?
სისხლის მაღალი წნევა ინსულტის მთავარი მიზეზია. ის აზიანებს არტერიებს მთელს სხეულში, მათ შორის თავში და ზრდის ინსულტის რისკს.
2. რა როლი აქვს რეაბილიტაციის პროცესს?
რეაბილიტაციის პროცესი ხელს უწყობს ძალებისა და დარღვეული უნარების აღდგენას. რეაბილიტაცია ხშირად მოიცავს ფიზიოთერაპიას, ოკუპაციურ თერაპიას, მეტყველების თერაპიასა და ფსიქოლოგიურ მხარდაჭერას.
3. შესაძლებელია თუ არა ინსულტისგან სრულად გამოჯანმრთელება?
ყველაფერი ინდივიდუალურია. ზოგიერთი ადამიანი სრულად გამოჯანმრთელდება, ზოგს კი შეიძლება ჰქონდეს ხანგრძლივი ინვალიდობა.
4. არის თუ არა ინსულტის გამეორების რისკი?
დიახ, ინსულტის გადატანა ზრდის სხვა ინსულტის რისკს. რისკს ფაქტორების მართვა და მკურნალობის გეგმების დაცვა დაგეხმარებათ ამ რისკის შემცირებაში.
ქვემოთ მოცემული ინფორმაცია საჭიროა სოციალური ავტორიზაციისთვის
შესვლა
Create New Account